abbugnài , vrb: abbungiai,
abbunzai,
bugnai Definizione
fàere giúmburos, pistaduras a una cosa, a unu trastu, prènnere de giúmburos, de nodos, de pistaduras, nau fintzes de frutuàriu
Sinonimi e contrari
abburrutonare,
aggatare,
agiumbare,
ammacigai,
aporcai 1,
atzumbarare,
atzumbighedhare,
atzumbonare,
catulare,
pistae,
tofedhare
Frasi
su pipiu est arrutu e si est abbungiau a conca
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cabosser
Inglese
to dent,
to crush
Spagnolo
abollar
Italiano
ammaccare
Tedesco
verbeulen.
acatàre 2 , vrb: catare* Definizione
fàere a una cata, ladu, ciatu, coment’e candho a una cosa dhi calat unu pesu mannu apitzu
Sinonimi e contrari
abbullonare,
aggatare,
cerfai,
ischerfare,
ischitzare,
istercare
Traduzioni
Francese
écraser
Inglese
to crush
Spagnolo
aplastar
Italiano
schiacciare
Tedesco
quetschen.
ammacigài , vrb: ammaciucari,
ammaciugai,
maciugai* Definizione
pistare unu pagu, fàere a giúmburu, fàere pistadura
Sinonimi e contrari
abbugnai,
abburrutonare,
aggatare,
atzumbarare,
atzumbonare
Frasi
portamu is palas totu ammacigadas fortzendi paris, sentza de podi artziai (Maxia L.)◊ dh'iat donau una punta de pei a sa serra de sa camba e iat iscramiau frighendusí su tretu chi dh'iat ammaciugau ◊ soe benniu po ti ammaciucari
Traduzioni
Francese
écraser,
battre
Inglese
to bruise,
to crush
Spagnolo
abollar,
aplastar
Italiano
acciaccare,
pestare
Tedesco
treten auf.
iscarchiàre, iscarchinàre , vrb: iscarcinae,
scarcinai Definizione
catzigare, cracare cun is peis po pistare sa cosa; fintzes istribitare, acropare is peis a terra lestros po protesta, fàere su rebbellu
Sinonimi e contrari
acacigai,
acarcangiai,
iscarchedhare
Frasi
at cumintzatu a iscarchiare fachenne un'ispétzia de ballu supra de su sacu de s'àchina in su lacu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouler,
appuyer
Inglese
to crush
Spagnolo
pisar
Italiano
pigiare,
gualcare
Tedesco
pressen,
walken.
ischelviàre , vrb: ischervare,
ischerviare,
iscrebare,
iscrevare Definizione
istrecare is leas de terra, segare is crevas, is bàrdulas, comente si faet trebballandho a marra aifatu de s'aradore in s'aríngiu (o a iscatadorza)
Sinonimi e contrari
gherbare,
illeurare,
illocinare,
irbardulare,
launai,
sleorai
Frasi
redorchiant su terrinu arvatadu e a marrinfatu l'ischerviaiant
2.
un'ispiga si l'at iscreviada in sa manu a bídere si su ranu fit maduru
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
écraser les mottes
Inglese
to crush clods
Spagnolo
roturar
Italiano
rómpere le zòlle
Tedesco
umgraben.
ischitzàre , vrb Definizione
crepare, fàere a una cata, istrecare mescamente cun pesu mannu in pitzu; bínchere o isfrutare s'àteru de mala manera, de no si ndhe pòdere prus istrantagiare; foedhandho cun tzacu, est foedhu furriau de ischire (sigomente tenent is primos sonos oguales, ischi)/ i. una fruschedha = afíerela a manera de ndhe fàghere essire sa martza
Sinonimi e contrari
abbullonare,
acatare 2,
aggatare,
cerfai,
ischerfare,
istercare
/
acacigai,
tilpiare
Frasi
si che li daes a suta t'ischitzat che rana, cun totu cussu pesu! ◊ sa mola ischitzat s'olia in su radu, maghinendhe ◊ su prejoneri che passaiat su tempus ischitzendhe tíntula e legendhe totu su chi li ruiat in manos
2.
su piús chi los arrennegat est su d'èssere ischitzados in sa povertade issoro dai graves e odiosos afoghizos
3.
- Cantu at a durare, ocannu, sa festa? - Issos l'ischitzant: a nois no nos narant nudha!
Etimo
itl.l
skisá
Traduzioni
Francese
écraser
Inglese
to crush
Spagnolo
aplastar
Italiano
schiacciare
Tedesco
quetschen.
pistàe , vrb: pistai,
pistare,
pistari Definizione
nau de cosa (mescamente tostada o àrrida), fàere a orrughedhos minudos, a farinos, o segundhu fintzes a pasta, istrecare acropandho cun calecuna cosa o aina tostada: nau de cosa chi no segat, ammodhigare a cropos, a istrecadura, ponendho pesu in pitzu o poderandhodha a istrintu meda; lassare singiale de cropu (e fintzes atumbare a cropu a logu tostau); giare surra, atripare meda, pigare a cropos a meda (fintzes iscúdere a una mata po ndhe fàere orrúere su frutu, es. landhe, olia, nughe); pigare o giare cadha, múngia / pps. pistadu, pistu
Sinonimi e contrari
cerfai,
ischitzare,
pistatzare
/
abbugnai,
atzumbarare
/
magiare,
surrai
/
batacollare,
matanare
Modi di dire
csn:
pistai a fini, a grussu; pistare a unu chei s'azu, che tilipirche, chei su nie = surraidhu meda; pistai àcua = pistare a modhe, fàghere cosas in debbadas; pistàresi sa limba = (puru) faedhare in debbadas; dare pedra ’e pistare a unu = pònnereli dificurtades meda (mescamente andhèndheli in contràriu); pistai is pabaristas = istare abberindhe e serrendhe sas pibiristas a meda, pistincai
Frasi
pístadi sa limba, pro nàrrere machines! ◊ si pistat su sale russu pro lu fàghere fine ◊ no ti che seas subra de sas pumatas ca si pistant! ◊ chie lu at pistu custu labiolu, chi est totu a marcos?! ◊ su ferreri pistat su ferru in s'ancódina ◊ sa figu posta a càtigu si est totu pista in s'isterzu ◊ mi apo pistu unu pódhighe corpendhe a martedhu ◊ ndh'est rutu dae cadhu e at pistu sa conca a una pedra (P.Pillonca)
2.
si no mi l'agabbas, oe ti pisto! ◊ ti pisto chi ti apo a fàghere modhe che tamata!
3.
Gonàriu at isprimitziau a si pistai ◊ debbadas ti pistas: cusse no ti cheret ◊ chissaghi cantu as pistau in sa vida!…◊ in cussu logu est totu unu pistai: est fortunau chini ndi torrat sanu! ◊ ses tota vida pista pista!
Etimo
ltn.
pistare
Traduzioni
Francese
piler,
écraser,
se donner du mal
Inglese
to crush,
to do one's best
Spagnolo
machacar,
afanarse
Italiano
pestare,
arrabattarsi
Tedesco
zerstoßen,
stoßen,
schlagen,
sich bemühen,
sich anstrengen.
pistatzàre , vrb: apistuzare,
pistazare,
pistutzare Definizione
is matessi significaos de pistare cun is prus s'idea de meda, a sa sighia
Sinonimi e contrari
cerfai,
iggragnare,
ischerfiare,
ischitzare,
pistae,
pistorjare
/
abbugnai,
atzumbarare
/
magiare,
surrai
/
batacollare,
matanare
Modi di dire
csn:
ómine pistatzadu = istracu e cossumidu, pistu de triballu; vida pistatzada = tropu trabballosa, sacrificada
Frasi
mancari eo a solu e bois tantos, bos pistatzo sa conca a totugantos! ◊ totu sa die apo pistatzadu e sento sa fadiga ◊ sas àmbrias rúgias de sa cambigana si pistatzant e si frigant che una pumada in sa parte malaidosa (N.Pianu)◊ pustis de tantu pistatzare in sa vida, totugantos recuimus a campusantu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
piler,
écraser
Inglese
to crush,
to grind
Spagnolo
machacar,
moler
Italiano
pestare,
triturare
Tedesco
zerstoßen,
zerkleinern.
prenciài , vrb: prensai,
prensare,
prentzai,
prentzare Definizione
incracare a prentza
Sinonimi e contrari
imprentzai,
supressare
Frasi
sa benàcia depit èssi prenciara po ndi bogai totu su binu ◊ teniat sa prensa e binzateris meda che leaiant sa binata pro la prensare
Etimo
spn.
prensar
Traduzioni
Francese
presser,
pressurer,
comprimer
Inglese
to squeeze,
to crush
Spagnolo
prensar
Italiano
torchiare,
comprìmere,
pressare,
pigiare
Tedesco
pressen.
spamparinài , vrb: spimpirinai Definizione
fàere a pimpirinas, a farinos
Sinonimi e contrari
apimpirinai,
irfarfaruzare,
ispimpirallai,
scirfinai,
sciscirinai,
spimpiridai
Frasi
su pani arridau si spamparinat totu ◊ s'at a spimpirinai cument'e frégula cussu muru artziau cun ludu e bregúngia! ◊ is centu cincidhas de ferru bolant spimpirinadas candu su ferreri iscudit sa masseta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
broyer
Inglese
to crush
Spagnolo
triturar,
machacar
Italiano
frantumare
Tedesco
zertrümmern.
strecàe, strecài , vrb: istercare* Definizione
incracare a forte o cun pesu tropu, pistare sa cosa a manera de dha crepare e alladiare / strecai fàuas = contare o istare contandho fàulas
Sinonimi e contrari
aggatare,
cerfai,
ischerfare,
ischitzare,
istrechedhai
2.
si dha strecais una fàua, is carabbineris!…◊ ma bai, toca, ita mi strecas?!
Traduzioni
Francese
écraser
Inglese
to crush,
to press
Spagnolo
aplastar
Italiano
schiacciare
Tedesco
quetschen.
tzacoràre , vrb: atzacorare Definizione
pigare o tènnere tzacoradura, èssere malaidóngiu, ingòllere calecuna maladia
Sinonimi e contrari
ammagangiai,
magunire,
tacare,
tunconire
Frasi
su fritu s'intendhet intro de carre punghicosu che fritza, tzacorandhe intas su sàmbene
2.
est tzacorau a prummones ◊ fintzas in crésia pessabat a cussu budhone tzacorau (S.Spiggia)
Traduzioni
Francese
abattre
Inglese
to crush
Spagnolo
abollar,
magullarse,
debilitarse
Italiano
acciaccare
Tedesco
schwächen.